Ukunqamuka kukagesi njalo kungonakalisa amafilimu, kusho uMnu. Jeffrey Oromkan, umhlengikazi omkhulu e-Pakwach IV Medical Center, ehhovisi le-GeneExpert. Isithombe: Felix Warom Okello
Ngokophenyo lwentatheli yethu, isibhedlela iZhongbo silahlekelwe ngabantu abangu-13 ngonyaka odlule kuphela, ikakhulukazi labo abebethembele emishinini yokusiza abantu ukuthi baphile kanye nokuhogela i-oxygen.
Isikhulu sezempilo esifundeni saseZombo uDkt. Mark Bonnie Bramali ukuqinisekisile ukuthi balahlekelwe yiziguli ezingu-13 ezikhungweni zezempilo ezahlukene phakathi kuka-2021 no-2022.
"Lokhu kungenxa yokungaqini kukagesi endaweni yonke yakwaZombo. Sifake imishini yokwelapha enzima esibhedlela okumele isebenze emthonjeni kagesi ozinzile. Nakuba sixhunywe kuzo zombili izizinda zokuphehla ugesi waseNyagaka kanye nogesi wethu welanga, ugesi unqanyulwe ngendlela engafanele. I-West Power Plants Nile Rural Electrification Company (Wenreco) ayikwazi ukusekela le mishini," esho.
Kwesinye isikhathi ugesi usebenza isikhashana bese uyacisha, esho, wengeza ngokuthi: “Kulokhu kwehluleka, iziguli ezidinga ukwesekwa kokuphefumula ziyafa.”
Esifundeni sasePakvachsky, abaphathi beSikhungo Sezempilo IV baqinisekise icala elilodwa lokufa elibhaliswe ngo-2022 ngenxa yokunqamuka kukagesi.
UDkt. Jammy Omara, umqondisi wezokwelapha esibhedlela saseNyapea, uthe: “Sinesimiso solar esinezigaba ezintathu (umthombo oyinhloko), igridi ye-Wenreco (i-standby yokuqala) namajeneretha (okubekwe okwesibili). Ngakho ukulahlekelwa akubangelwa ukucisha kukagesi esibhedlela.” Umthelela omkhulu wokunqamuka kukagesi ukutholakala komoya-mpilo eSibhedlela Sochwepheshe Sesifunda sase-Arua, esinesikhungo somoya-mpilo esigcwalisa kabusha amathangi komoyampilo azo zonke izibhedlela.”
UMnu Jeffrey Oromkan, Umhlengikazi Omkhulu ePakwach Health Centre IV, ukuqinisekisile ngenyanga edlule ukuthi ingane ezalwe ngaphambi kwesikhathi yashona ngenxa yokunqamuka kukagesi.
“Sinawo ugesi kodwa imishini yethu idinga ugesi njalo, umshini wethu we-Gene Expert TB udinga ukusebenza kuze kube ukuhlolwa kokugcina, kodwa uma ugesi uphela, ukuhlolwa kuyama, okumosha ama-cartridge, sisanda kulahlekelwa imali ngenxa yokunqamuka kukagesi.
Lapho kunesimo esiphuthumayo, isikhungo sezokwelapha sasingenawo uphethiloli owanele wokusebenzisa amajeneretha.
“Okubuhlungu kakhulu wukuthi amathiyetha awakwazi ukusetshenziswa ngenxa yokushoda, uma ugesi ungaqinile kuba nzima ukuvala izinsimbi ezisetshenziswa ezinkundleni zemidlalo yeshashalazi, emawodini okubeletha nasemawodini ezingane ezisanda kuzalwa nazo zishonile ngenxa yokunqamuka kukagesi,” usho kanje.
Isikhungo Sezempilo sase-Pakwach IV kwesinye isikhathi siyacisha ugesi isikhathi esingaphezu kwamahora amahlanu. Ezimweni eziphuthumayo, eziningi zalezi ziguli zadluliselwa ezibhedlela zase-Angal, Lacor noma Nebbi ezinamajeneretha asekelayo. Amajeneretha asebenza kulesi sikhungo adla amalitha angu-40 kaphethiloli ngosuku.
Umhla zingama-27 ku-Agasti 2020 kusewusuku olumnyama kuMnu. Festo Okopi nomkakhe uNkz. Grace Tsikavun, izakhamuzi zaseJupanyondo Village, District Nyibola, Paidha City Council, Zombo District, abashona ngenxa yokunqamuka kukagesi ngesikhathi ebeletha.
“Lapho odokotela bethola ukuthi wayengakwazi ukubeletha ngendlela evamile, wahlinzwa.” Kodwa, ngeshwa, intombazane yafa ngenxa yokuntuleka komoya-mpilo lapho ugesi unqanyulwa esibhedlela saseNiapé.Ngalimala, kodwa ngabaxolela abaphathi besibhedlela ngoba basebenza kanzima ukuze basindise ukuphila komkami nezingane,” esho. Unxuse uhulumeni ukuthi abaxhume kugridi kazwelonke.
"Kubuhlungu kakhulu ukulahlekelwa yimpilo enjalo. Umsebenzi wokuhlinzeka ngogesi owanele futhi ongambi eqolo usemahlombe kahulumeni. Ngikholwa wukuthi uhulumeni uyalwazi usizi lwethu futhi akufanele aqhubeke nokwenza izethembiso," esho.
UMnu. Stephen Okello, oyisakhamuzi saselokishini laseYupanjau, esifundeni saseTata, kuMasipala waseNebbi, naye ukhumbule ukuthi washonelwa nguyise ngenxa yokuntuleka komoyampilo ngemva kokunqamuka kukagesi.
NgoJuni 18, 2021, iziguli ezinhlanu ze-Covid-19 zashona ngenxa yokunqamuka kukagesi esibhedlela sase-Arua.
Ebuzwa ukuthi umndeni ungasimangalela yini isibhedlela, uMnu Okello uthe umndeni awufuni ukumangalela ngenxa yecala elide.
Ephendula lezi zimangalo, uMnu Kenneth Kigumba, onguMqondisi Ophethe we-Wenreco, uthe: “Sizinikezele izintambo zezibhedlela eziyisipesheli kanye nezibhedlela zezifunda ezifana neNebbi futhi asiwucimi ugesi.
Ngokombiko we-Afrobarometer 2021, yikota kuphela yabantu base-Uganda (26%) abahlala emakhaya axhumene. Izakhamuzi zasemadolobheni (67%) zisemathubeni aphindwe kahlanu okuthola ugesi kunezakhamuzi zasemakhaya (13%).
Embikweni wango-June 29, umphakeli kagesi uWenreco waphawula: “Umsebenzi kagesi omkhulu wesibhedlela ubengekho (ngesikhathi sicisha), kodwa ukhiye wegumbi lokuphehla ugesi wayenaye.” Abaphathi besibhedlela bamshayela ucingo, kodwa akazange aphendule.
Siza kuwe. Sihlala sifuna izindlela zokuthuthukisa indaba. Sazise ukuthi yini oyithandayo nokuthi yini esingayithuthukisa.
Izishayamthetho azihlosile nje ukunqamula inkontileka, kodwa futhi nokuvimbela usonkontileka kunoma yikuphi ukuthengiselana nohulumeni ngemuva kokubuyiselwa kwenkokhelo ephansi ye-16 million euros.
Ngemva kweminyaka engaphezu kwengu-20 yokubambezeleka, i-Uganda isiqalile umsebenzi womthetho wokuncintisana.
UDonald Trump akazange awathole amandla abewalindele ngemuva kokwethula uhlelo olusha lwe-White House.
Isikhathi sokuthumela: Dec-10-2022