Pann kouran souvan ka gate fim yo, dapre Mesye Jeffrey Oromkan, enfimyè ansyen nan Sant Medikal Pakwach IV, nan biwo GeneExpert la. Foto: Felix Warom Okello
Dapre ankèt repòtè nou an, Lopital Zhongbo te pèdi 13 moun ane pase a sèlman, sitou moun ki te konte sou machin pou kenbe lavi ak rale oksijèn.
Ofisye Sante Konte Zombo, Dr. Mark Bonnie Bramali, konfime ke yo te pèdi 13 pasyan nan divès etablisman swen sante ant 2021 ak 2022.
“Sa rive akoz yon sous kouran ki pa stab nan tout zòn Zombo a. Nou enstale ekipman medikal lou nan lopital la ki dwe fonksyone ak yon sous kouran ki estab. Malgre nou konekte ak tou de santral idwoelektrik Nyagaka yo ak enèji solè nou an, yo te koupe kouran an yon fason ki pa konsistan. Konpayi Elektrifikasyon Riral West Power Plants Nile (Wenreco) pa ka sipòte machin sa yo,” li te di.
Pafwa elektrisite a mache pou yon tan ki pi kout epi apre sa li koupe, li te di, li ajoute: "Nan echèk sa a, pasyan ki bezwen sipò respiratwa mouri."
Nan distri Pakvachsky, jesyon Sant Sante IV la konfime yon ka lanmò anrejistre an 2022 akoz yon pann kouran.
Doktè Jammy Omara, direktè medikal Lopital Nyapea a, te di: “Nou gen yon sistèm solè twa faz (sous prensipal), yon rezo Wenreco (premye sistèm rezèv la) ak dèlko (dezyèm sistèm rezèv la). Kidonk pèt yo pa akòz pann kouran nan lopital la.” Prensipal enpak pann kouran an se rezèv oksijèn Lopital Espesyalis Distri Arua a, ki gen yon izin oksijèn ki ranpli tank oksijèn pou tout lopital yo.”
Mesye Jeffrey Oromkan, Enfimyè Anchèf nan Sant Sante Pakwach IV, te konfime mwa pase a ke yon tibebe ki fèt prematireman te mouri akòz yon pann kouran.
“Nou gen pann kouran, men machin nou yo bezwen kouran tout tan. Machin Gene Expert TB nou an bezwen fonksyone jiska dènye tès la, men si kouran an koupe, tès yo sispann, sa ki gaspiye katouch yo. Nou fèk pèdi lajan akòz yon pann kouran. Avèk elektrisite. 40 bal,” li te di.
Lè yo te gen yon ijans, sant medikal la pa t gen ase gaz pou fè dèlko yo mache.
“Pi mal la se ke sal operasyon yo pa ka itilize akòz pann kouran. Si elektrisite a pa estab, li difisil pou esterilize ekipman ki nan sal operasyon yo. Nan pawas matènite yo ak pawas neonatal yo, tibebe yo te mouri tou akòz pann kouran,” li te di.
Sant Sante Pakwach IV pafwa gen pann kouran ki dire plis pase senk èdtan. Nan ka ijans, yo te refere anpil nan pasyan sa yo nan lopital Angal, Lacor oswa Nebbi ki gen jeneratè sekou. Jeneratè ki fonksyone nan sant lan konsome 40 lit gaz pa jou.
27 Out 2020 rete yon jou nwa pou Mesye Festo Okopi ak madanm li Madanm Grace Tsikavun, rezidan Vilaj Jupanyondo, Distri Nyibola, Konsèy Minisipal Paidha, Distri Zombo, ki te mouri akòz yon pann kouran pandan akouchman.
“Lè doktè yo te dekouvri ke li pa t ka akouche nòmalman, li te sibi yon operasyon. Men, malerezman, tifi a te mouri akòz mank oksijèn lè yo te koupe elektrisite a nan lopital Niapé a. Mwen te blese, men mwen te padone administrasyon lopital la paske yo te travay di pou sove lavi madanm mwen ak pitit mwen yo,” li te di. Li te ankouraje gouvènman an pou konekte yo ak rezo elektrik nasyonal la.
“Sa fè anpil mal pou pèdi yon lavi konsa. Responsablite pou bay elektrisite adekwa e abòdab se responsablite gouvènman an. Mwen kwè gouvènman an okouran de pwoblèm nou an e li pa ta dwe kontinye fè pwomès,” li te di.
Mesye Stephen Okello, yon rezidan nan Yupanjau Township, Distri Tata, Minisipalite Nebbi, te raple tou ke li te pèdi papa l akòz mank oksijèn apre pann kouran an.
Nan dat 18 jen 2021, senk pasyan Covid-19 te mouri akoz yon pann kouran nan lopital Arua a.
Lè yo te mande Mesye Okello si fanmi an ta rele lopital la an jistis, li te di fanmi an pa t vle rele l an jistis akoz pwosè a ki long.
Pou reponn a reklamasyon sa yo, Mesye Kenneth Kigumba, Direktè Jeneral Wenreco, te di: “Nou gen liy espesyal pou lopital espesyalize ak lopital rejyonal tankou Nebbi epi nou pa koupe kouran an. Enstalasyon sa yo sèlman limen lè nou pa gen anyen pou nou fè. Pann kouran, tankou lè baraj Nyagak la te tonbe epi Electromaxx pa t gen okenn ekipman pou gaz nan rezo a.”
Selon rapò Afrobarometer 2021 an, se sèlman yon ka nan Ouganda yo (26%) k ap viv nan kay ki konekte. Moun ki abite nan vil yo (67%) gen senk fwa plis chans pou yo gen aksè a elektrisite pase moun ki abite nan zòn riral yo (13%).
Nan yon rapò ki date 29 jen, founisè elektrisite Wenreco te note: “Elektrisyen an chèf lopital la pa t disponib (pandan pann kouran an), men kle chanm dèlko a te avè l. Administrasyon lopital la te rele l, men li pa t reponn. Kidonk, konsyèj la te oblije al lakay li pou l pran kle yo, men li te jwenn yon elektrisyen ki te sou lakay li.”
N ap vin jwenn ou. Nou toujou ap chèche fason pou amelyore istwa a. Fè nou konnen sa ou renmen ak sa nou ka amelyore.
Lejislatè yo pa sèlman gen entansyon mete fen nan kontra a, men tou pou entèdi kontraktè a fè nenpòt tranzaksyon ak gouvènman an apre ranbousman peman inisyal 16 milyon ero a.
Apre plis pase 20 ane reta, Ouganda kòmanse travay sou yon lwa sou konpetisyon.
Donald Trump pa t jwenn enèji li te espere a apre lansman nouvo plan Mezon Blanch lan.
Dat piblikasyon: 10 Desanm 2022